Innovatieve aankopen

24 juni 21 Vlaamse overheid investeerde nooit meer in innovatieve aankopen

De Vlaamse overheid kende vorig jaar voor 3,8 miljard euro aan overheidsopdrachten toe. Daarvan was 128 miljoen euro ofwel 3,38% innovatief. Dit is het grootste absolute bedrag ooit dat aan innovatieve aankopen werd besteed. “Dit zijn goede cijfers, maar toch blijft het aandeel innovatie bij de overheid vrij beperkt. Een doelstelling van 3 procent is bescheiden voor een innovatieve regio zoals Vlaanderen. We moeten de lat hoger leggen zodat het aandeel de komende jaren verder kan en zal toenemen”, zegt Vlaams volksvertegenwoordiger Tom Ongena. Hij vroeg bij Vlaams minister-president Jambon de cijfers op.


Op 3 juli 2015 werd het charter ‘Overheidsopdrachten voor innovatie’ ondertekend door de verschillende stakeholders van de Vlaamse overheid (administratie, ministers en Rekenhof). Er werd afgesproken om bij overheidsopdrachten meer aandacht te besteden aan innovatiegerichtheid en duurzaamheid. Zo werd het engagement aangegaan om minstens drie procent van het budget voor overheidsopdrachten te besteden aan het aankopen van innovatieve werken, diensten of leveringen. Hieronder vallen productinnovatie, procesinnovatie, technologische innovatie en organisatie-innovatie.


De Vlaamse overheid besteedde in 2019 slechts 0,33 procent van haar budget aan innovatieve aankopen (18 miljoen euro op een totaal van 5,5 miljard euro). In 2020 is dit gestegen tot 3,38 procent (129 miljoen euro op een totaal van 3,8 miljard euro). Vijf jaar nadat de doelstelling van drie procent werd opgesteld, werd deze in 2020 voor de tweede keer behaald. Vorig jaar noteerde men wel het grootste absolute bedrag ooit. In 2018 klokten we af op slechts 62 miljoen euro. Dit komt door enkele grote opdrachten die vorig jaar gelanceerd werden; in het domein Kanselarij, Bestuur, Justitie en Buitenlandse Zaken enerzijds en in het domein Mobiliteit en Openbare Werken anderzijds. Het overgrote merendeel van de leveranciers van deze innovatieve aankopen blijkt trouwens in het Vlaams Gewest te liggen.


Tom Ongena: “We moeten de koopkracht van de overheid de komende jaren nog meer inzetten om innovatieve oplossingen en toepassingen aan te kopen. Dat is immers een win-win. We verbeteren hiermee de werking en dienstverlening van de Vlaamse overheid en zo bieden we daarnaast ook antwoorden op de vele strategische en maatschappelijke uitdagingen inzake mobiliteit, klimaat, landbouw, energie,… Zo zijn er bijvoorbeeld veel ruimtevaartdata beschikbaar via satellieten, maar wordt dit maar weinig gebruikt. Er zijn nochtans heel wat toepassingsmogelijkheden, denk maar aan verkeerssturing. Dit vereist wel een doorgedreven innovatiecultuur binnen de overheid. Hierbij moeten we ook bedrijven betrekken want zij beschikken vaak over innovatieve technologie en diensten. Tot slot zijn meer grote en langetermijnprojecten van belang.”


Relanceplan

Het Vlaams relanceplan voorziet een investeringsprogramma van 4,3 miljard euro. Het gaat hierbij om allerlei investeringen in infrastructuur, digitaliseringsprojecten, enzovoorts. “Het relanceplan biedt de perfecte opportuniteit om bij overheidsopdrachten zoals fietsinfrastructuur en digitalisering een tandje bij te steken wat het percentage innovatieve aankopen betreft. Deze kunnen een enorme meerwaarde zijn voor de investeringen, denk maar aan slimme verlichting langs fietspaden en sensoren om de kwaliteit van het fietswegdek op te volgen”, zegt Tom Ongena. “Een innovatieve regio als Vlaanderen mag een kans als deze niet laten schieten. Landen zoals de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Nederland staan al een stuk verder. Als Vlaanderen écht tot de innovatie-wereldtop wil behoren is er dan ook geen tijd te verliezen.”


Start-ups

Tot slot moeten onze overheidsopdrachten ook voldoende toegankelijk zijn voor het groeiend aantal start-ups in Vlaanderen. Vandaag kaartten velen onder hen aan dat ze heel wat drempels moeten overwinnen. Zo zijn de procedures te complex, voldoen ze vaak niet aan de criteria, etc. Tom Ongena: “Er werden al belangrijke stappen gezet, maar we moeten de drempels verder verlagen. Start-ups zijn bij uitstek bedrijven die beschikken over interessante innovatieve toepassingen. Wanneer de overheid hiernaar op zoek is, kan ze deze het best bij hen aankopen en hen zo ondersteunen. De overheid als referentieklant hebben kan een start-up namelijk een enorme duw in de rug geven.”


Link naar innovatieve overheidsprojecten