Gemeente- en provincieraadsverkiezingen

24 jan 22 Gemeente- en provincieraads-verkiezingen: "Schakel in alle gemeenten over op stemcomputers"

Tom Ongena, Vlaams Parlementslid voor Open Vld, pleit ervoor om de gemeente- en provincieraadsverkiezingen digitaal te versterken. Ongena diende daarom een conceptnota in waarin hij onder andere voorstelt om in alle gemeenten met de computer te kunnen stemmen en online referenda mogelijk te maken. De conceptnota wordt op 25 januari in de commissie Binnenlands Bestuur behandeld en is een aanzet tot een ontwerp van decreet dat de nodige wijzigingen aan de kiesregelgeving aanbrengt. Het evaluatierapport van het Agentschap Binnenlands Bestuur na de verkiezingen in 2018 stuurde reeds aan op aanpassingen om alle aspecten van de verkiezingen moderner en efficiënter te maken.


Elektronisch stemmen in heel Vlaanderen

Bij de verkiezingen in 2018 werd er in 156 gemeenten digitaal gestemd. Dat wil zeggen dat 61,5 procent van de kiezers hun stem via een stemcomputer kon uitbrengen. Een dergelijk hybride systeem van stemmen met potlood en papier in de ene helft van de gemeenten en via stemcomputers in de andere helft, verhoogt de complexiteit van de verkiezingsorganisatie aanzienlijk. Het is dan ook aangeraden dat de digitalisering van het stemproces verder ingevoerd wordt in alle gemeenten in Vlaanderen. Dat zal leiden tot de afslanking van de regelgeving, een duidelijke en uniforme communicatie naar alle betrokkenen en een lager aantal burgers dat ingezet moet worden aangezien telbureaus overbodig worden.


Online stemmen voor burgerbevragingen en volksraadplegingen

Sommige landen hebben reeds ervaring met de organisatie van online verkiezingen, waarbij kiezers via het internet hun stem kunnen uitbrengen. Een recent onderzoek van de FOD Binnenlandse Zaken plaatst echter ernstige vraagtekens bij de veiligheid en betrouwbaarheid van online stemmen. Ongena sluit zich aan bij de conclusie van de onderzoekers dat er vandaag onvoldoende waarborgen zijn om verkiezingen te organiseren via online stemmen. Hij vraag wel om na te gaan of een vorm van online stemmen geïntroduceerd kan worden voor burgerbevragingen door lokale besturen en – in een volgende fase – voor officiële, gemeentelijke volksraadplegingen. Zo krijgen lokale besturen meer mogelijkheden om burgerparticipatie en betrokkenheid te organiseren.


Beperkingen van campagnemiddelen

Vandaag zijn sommige propagandamiddelen verboden en andere gereglementeerd. Zo is er een verbod op commerciële telefooncampagnes en reclamespots op televisie en is er de regelgeving rond commerciële reclameborden en -affiches. Ongena: “Die bepaling is grotendeels achterhaald door de opkomst van internet en sociale media. Vandaag is het mogelijk om een grootse audiovisuele mediacampagne via deze online kanalen te voeren, maar een spot op de lokale radio mag niet. De verbodsbepalingen moeten geactualiseerd worden zodat een moderne inzet van campagnemiddelen mogelijk is.”


Samenstelling van stem- en telbureaus en vergoeding van leden

Het hierboven vermelde evaluatierapport van het Agentschap Binnenlands Bestuur stelt ook dat het elke verkiezing moeilijker wordt om de stem- en telbureaus tijdig samen te stellen. We horen ook steeds dezelfde klacht terugkeren: het zijn altijd dezelfde mensen die opgeroepen worden om hun burgerplicht te vervullen. “Om daaraan tegemoet te komen vraag ik om vaker een beroep te doen op ambtenaren: zij moeten systematischer ingeschakeld worden als bij- en voorzitter”, zegt Ongena.

Tegelijkertijd moet de vergoeding voor de voor- en bijzitters van de stem- en telbureaus opgetrokken worden. Momenteel bedraagt die vergoeding 19 euro in de steden en gemeenten waar men stemt met potlood en papier en 27 euro als er elektronisch gestemd wordt. Een dergelijk beperkt bedrag staat niet in verhouding tot de prestatie die van de leden van de stem- en telbureaus verwacht wordt. Het optrekken van die vergoeding naar een bedrag van 50 euro lijkt redelijk.


Verder wil Vlaams volksvertegenwoordiger Ongena:

  • de kiezers vrij laten kiezen in welk stembureau in hun gemeente ze hun stem gaan uitbrengen;
  • de resultaten per stembureau bekendmaken;
  • de papieren indiening van de kandidatenlijsten vervangen door een betrouwbare en gebruiksvriendelijke digitale toepassing;
  • de papieren indiening van de aangifte van de verkiezingsuitgaven vervangen door een digitale indiening.